DYSFORIA/ NIEZGODNOŚĆ PŁCIOWA
Dysforia płciowa jest pojęciem określającym dyskomfort i cierpienie
wynikające z rozbieżności między płcią metrykalną (przypisaną przy
urodzeniu na podstawie narządów płciowych) a tożsamością płciową.
Osoba może jej doświadczać na różnych etapach swojego życia i w różnym natężeniu.
Postawienie diagnozy dysforii płciowej ma kluczowe znaczenie dla osób chcących uzyskać dostęp do procedur medycznych afirmujących płeć oraz tych, które planują rozpocząć proces sądowej korekty płci metrykalnej. Warto zaznaczyć, że rolą psychologa nie jest decydowanie za pacjenta w kwestiach dotyczących procesu tranzycji, a jedynie ocena możliwości poznawczych i zasobów emocjonalnych koniecznych do świadomego podjęcia decyzji o rozpoczęciu tego procesu.
W zależności od tego, w jakim celu osoba doświadczająca niezgodności płci zgłasza się do gabinetu psychologa, a także ze względu na różne kwestie indywidualne takie jak wiek pacjenta, proces diagnostyczny może trwać od 3 do 6 miesięcy i obejmować spotkania w odstępie 2-4 tygodni. Diagnoza dysforii/ niezgodności płciowej opiera się przede wszystkim na rozmowie, czasem wskazane może być wykonanie testów psychologicznych, takich jak na przykład Wielowymiarowy Minnesocki Inwentarz Osobowości. Jednym z elementów procesu diagnostycznego może być także napisanie przez pacjenta życiorysu emocjonalnego. Występowanie trudności w zakresie zdrowia psychicznego nie stanowi zwykle przeszkody w postawieniu diagnozy, tym bardziej, że wdrożenie procedur afirmujących płeć może znacząco wpływać na redukcję nasilenia tych trudności. Współpraca pacjenta z psychologiem poza oceną diagnostyczną obejmuje także psychoedukację, wsparcie psychologiczne w trakcie lub po tranzycji, może także łączyć proces diagnostyczny z terapeutycznym.
Diagnoza dysforii/niezgodności płciowej dedykowana jest osobom:
– niebinarnym,
– identyfikującym się inaczej niż z płcią przypisaną przy urodzeniu,
– potrzebującym opinii dla sądu celem wystąpienia o sądową korektę płci metrykalnej,
– potrzebującym skierowania do lekarza specjalisty w celu poddania się
interwencjom medycznym afirmującym płeć (terapia hormonalna, zabiegi
chirurgiczne),
– chcącym uzyskać zaświadczenie do szkoły/uczelni/pracy.
Diagnoza dysforii/niezgodności płciowej może obejmować
następujące elementy:
– wywiad (rozmowa),
– testy psychologiczne (kwestionariusze osobowości, narzędzia do
pomiaru inteligencji, itd.), kiedy zastosowanie ich uzasadnione jest
indywidualną sytuacją pacjenta,
– przygotowanie przez pacjenta życiorysu emocjonalnego,
– psychoedukację (aby pacjent mógł podjąć w pełni świadomą decyzję
dotyczącą tranzycji, konieczne jest posiadanie przez niego kompletnej
wiedzy na temat tego procesu).
Czas trwania procesu diagnostycznego uzależniony jest od wielu
różnych czynników, takich jak:
– cel diagnozy
– wcześniejsze opinie i zaświadczenia,
– uprzednie rozpoczęcie przez pacjenta terapii hormonalnej,
– równoległe leczenie chorób somatycznych,
– występowanie zaburzeń psychicznych,
– rozpoznanie niepełnosprawności intelektualnej.
Zasadniczo proces ten może trwać od 3 do 6 miesięcy i obejmować
spotkania co 2-4 tygodnie.
